علائم مسمومیت با گاز کربن مونو اکسید و راهکارهای مقابله با آن

مسمومیت با گاز کربن مونو اکسید معمولاً در فصل زمستان اتفاق می افتد. استفاده از انواع وسایل گازسوز اعم از بخاری و شومینه در فصل سرما گسترش می یابد. گاز مونو اکسید کربن باید به صورت کامل بسوزد. سوخت کامل این گاز وابسته به وجود اکسیژن در محیط است. در صورتی که تهویه مناسب در محیط بسته وجود نداشته باشد و هوا درون این اماکن در جریان نباشد، سوخت این گاز به صورت ناقص انجام می شود. سوخت ناقص گاز کربن مونو اکسید درون وسایل گازسوز، به معنی منتشر شدن این گاز در محیط است. اما منتشر شدن این گاز در محیط چه خطراتی را در پی خواهد داشت…

مسمومیت با گاز کربن مونو اکسید

سوخت ناقص گاز کربن مونو اکسید

استفاده از وسایل گازسوز، خطر نشت گاز کربن مونو اکسید (CO) را به دنبال دارد. نشت این گاز در زمانی اتفاق می افتد که اکسیژن لازم برای سوخت گاز در محیط موجود نباشد و یا اینکه میزان اضافی آن توسط دودکش از محیط دور نشود. مهم ترین دلیل انتشار این گاز در محیط مسدود شدن دودکش های وسایل گازسوز و یا نقص در سیستم گازرسانی این تجهیزات است. در چنین شرایطی گاز کربن مونو اکسید راه خروج از محیط را نخواهد داشت و رفته رفته میزان آن از ظرفیت اکسیژن موجود در محیط بیشتر شده و به سرعت در محیط پراکنده می شود.

مسمومیت با گاز کربن مونو اکسید

کربن مونو اکسید گازی بی رنگ، بی بو و غیر محرک است. بنابراین مسمومیت با آن بسیار ساده است و فرد حتی اگر هوشیار باشد و در خواب به سر نبرد از روند مسمومیت خود مطلع نخواهد شد. روند مسمومیت با گاز کربن مونو اکسید تا جایی بی علامت خواهد بود که علائم مسمومیت ظاهر شود. کربن مونو اکسید از طریق بینی و دهان به شش ها منتقل شده و در آن جا وارد محیط خون می شود. گلبول های قرمز درون خون وجود دارند که دارای پروتئین های هموگلوبین هستند. این پروتئین ها با اکسیژن پیوند می خورند و اکسیژن را به تمام بافت های بدن منتقل می کنند. اما کربن مونو اکسید میل ترکیبی بیشتری با هموگلوبین دارد و جایگزین اکسیژن می شود. در چنین شرایطی فرد مسموم شده و علائم مسمومیت رفته رفته در او ظاهر می شود. اولین عضو بدن که در مسمومیت با گاز کربن مونو اکسید دچار اختلال در عملکرد و حیات می شود، مغز است. مغز انسان مسئول کنترل حیات و عملکرد دیگر اورگان ها است و نیاز به اکسیژن فراوان برای اجرای وظایف خود دارد. در صورتی که مغز با کمبود اکسیژن مواجه شود با مرگ تدریجی سلول های خود، عملکرد خود را از دست می دهد و سیستم عصبی فرد دچار اختلال می شود. در چنین شرایطی قدرت هرگونه اقدام از فرد سلب می شود.

پیش از شروع اختلالات عصبی علائمی از جمله، سردرد، سرگیجه و حالت تهوع فرد را درگیر می کند. باریک بینی و قرمز شدن لب ها و ناخن ها نیز از دیگر علائمی است که در فرد ظاهر می شود. اگر پس از بروز این علائم، فرد به سرعت در معرض اکسیژن قرار نگیرد، سیستم عصبی نیز همان طور که در بالا توضیح دادیم دچار اختلال شده و رفته رفته تمامی اورگان ها از کار می افتند و حیات فرد مسموم پایان می یابد. در ادامه به بررسی بروز هفت علامت در انسان که نشانه مسمومیت با گاز کربن مونو اکسید است می پردازیم.

علائم مسمومیت با گاز CO

۷ علامت مسمومیت با گاز کربن مونو اکسید

در هر محیط محصور و پوشیده که سوخت های فسیلی در آن می سوزد باید از احتراق کامل و بدون نقص این گاز و عدم نقص وسایل گازسوز اطمینان حاصل کنیم در غیر این صورت در صورت وجود هر گونه نقص، انتشار این گاز در محیط حتی خواهد بود و علائم زیر در فرد بروز خواهد کرد:

• سردرد مبهم

ابتدایی ترین و البته شایع ترین علامت مسمومیت با گاز کربن مونو اکسید، سردردهای تنشی است. این نوع سردرد به صورت مداوم در قسمت جلوی سر و پیشانی احساس می شود. دردی مبهم که رفته رفته رو به شدت و وخامت می گذارد. این سردردها اغلب نادیده گرفته می شود. بنابراین بهتر است در محیط های سربسته این سردردها را جدی گرفته و بلافاصله خود را در معرض اکسیژن قرار دهید و یا شیر گاز و یا هر مبنع سوخت رسانی را ببندید و راه ورود گاز به تجهیزات گازسوز را مسدود سازید. همان طور که گفتیم این سردردها در ابتدای مسمومیت فرد به گاز کربن مونو اکسید رخ می دهند و در صورتی که محل نشت گاز را ترک کنید و شروع به استنشاق اکسیژن کنید مسمومیت به سرعت رفع شده و حتی سردرد نیز برطرف می شود.

• ضعف عضلانی و سرگیجه

با مرگ تدریجی سلول های عصبی و ماهیچه ای ضعف عضلانی در فرد ظاهر می شود. این باعث می شود تا انجام فعالیت های روزانه همچون راه رفتن با مشکل و چالش روبرو باشد.

سرگیجه نیز یکی دیگر از علائم رو به وخامت مسمومیت با این گاز است.

• حالت تهوع و استفراغ

نشانه های اولیه و خفیف مسمومیت با گاز کربن مونو اکسید شبیه به علائم اولیه آنفلوآنزا است. این علائم حالت تهوع، استفراغ و خستگی مفرط است. اما تفاوت این دو در تغییرات دمای بدن است که مسمومیت با گاز کربن مونو اکسید مانند آنفلوآنزا موجب تب و بالا رفتن دمای بدن نمی شود. توجه داشته باشید که اگر چند نفر در خانه این علائم را به صورت یکجا تجربه می کنند حتما باید به مسومیت با این گاز یقین پیدا کرد.

• تنگی نفس

تنگی نفس و یا تند شدن تعداد تنفس یکی دیگر از علائم مسمومیت با این گاز است. همراه با مشکلات تنفسی ممکن است درد و فشار در قفسه سینه نیز توسط فرد احساس شود. رفته رفته ضربان قلب نیز افزایش می یابد. زیرا قلب با تعداد ضربان بیشتر قصد دارد تا کمبود اکسیژن بدن را جبران کند. بنابراین ممکن است تند تپشی هم در کنار این علائم ظاهر شود. میزان ضربان قلب در چنین شرایطی می تواند به بیش از ۱۰۰ تپش در دقیقه افزایش یابد.

• گیجی و خواب آلودگی

تفکر و هوشیاری ممکن است تحت تأثیر تجمع اکسیژن قرار بگیرد. سردرگمی، اختلال در تصمیم گیری و قضاوت، مشکلات حافظه و گاهی اوقات توهم از نشانه های افزایش مونو اکسید کربن در خون است.

خواب آلودگی را در چنین شرایطی باید جدی گرفت زیرا یکی از علائم مسمومیت با گاز کربن مونو اکسید است. بعضی افراد این علامت را جدی نمی گیرند و به خواب می روند و این باعث می شود به استنشاق این گاز ادامه داده و در خواب جان خود را از دست بدهند.

• تاری دید

زمانی که مغز تحت تأثیر کمبود اکسیژن قرار گیرد، فرد دچار تاری دید می شود. این مورد در مراحل پایانی و شدید مسمومیت به گاز کربن مونو اکسید اتفاق می افتد و نادرتر است.

• تشنج

در موارد شدید مسمومیت با این گاز تشنج رخ می دهد. این عامل به عنوان انفجار غیر قابل کنترل فعالیت های الکتریکی در مغز که اسپاسم های عضلانی را در پی دارد، تعریف شده است.

این تشنج ها در شرایط نزدیک به مرگ رخ می دهند و در چنین شرایطی کمک های پزشکی باید بلافاصله به فرد کمک کند.

در صورت استفاده از وسایل گرمایشی گازسوز و حتی آبگرمکن های گازسوز همیشه به صورت هوشیارانه عمل کنید و با بروز هرگونه علائم خفیف نسبت به تغییر مکان و یا مسدود کردن جریان گاز و همچنین باز کردن مسیر جریان هوا اقدام کنید.

موارد ایمنی در خصوص وسایل گاز سوز

توجه داشته باشید که در فصل سرما حتما ناحیه انتهایی دودکش ها را چک کنید تا پرندگان بر روی آن ها لانه سازی نکرده باشند و همچنین با دیگر اشیاء مسدود نشده باشد.

شعله ی این وسایل حتما باید به رنگ آبی بسوزد. زمانی که رنگ شعله زرد باشد نشانه سوخت ناقص گاز و نقص در سیستم گازرسانی خواهد بود.

لوله بخاری را چک کنید تا قسمت هایی بالایی سرد نباشد. سرد بودن این قسمت از لوله بخاری نشانه نقص در سیستم و نشت گاز خواهد بود.

یکی از راهکارهای مقابله با نشت گاز و گازگرفتگی استفاده از سنسورهای هشدار دهنده نشت گاز و شیر برقی قطع کننده گاز است که با لمس لینک های مربوطه می توانید از مزایای استفاده از این تجهیزات، مطلع شوید. همچنین با تعبیه کردن دریچه های تأمین هوا در منزل خود می توانید جریان هوا و اکسیژن را به صورت دائم در محیط داشته باشید. جریان هوا مانع از افزایش غلظت گاز کربن مونو اکسید در محیط می شود.