۶ معیار برای انتخاب شیر حساس به زلزله

شیر حساس به زلزله را به منظور جلوگیری از نشت گاز پس از آسیب به خطوط گاز در زمان زلزله مورد استفاده قرار می دهند. زلزله به علت لرزش ناگهانی پوسته زمین به وجود می آید. پوسته ی زمین، یک پارچه نیست، این پوسته ها در محل گسل ها به یکدیگر برخورد می کنند. برخورد این پوسته ها به یکدیگر امواج بزرگی را نشر می دهد که پس از رسیدن به سطح زمین، زلزله را به وجود می آورند. ایران دارای سطح پوشش صد در صدی خطر زلزله است و فلات آن بر روی گسل های متعدد قرار گرفته است. استان های تهران، البرز، قزوین،، لرستان و خراسانات شمالی و جنوبی که دارای جمعیت های زیادی نیز هستند بر روی این گسل ها قرار دارند و خطر وقوع زلزله و آسیب های احتمالی پس از آن، تمامی افراد ساکن در این شهرها را تهدید می کند. همان طور که می دانید خطر تخریب و سقوط ابنیه و ساختمان ها یکی از اصلی ترین خساراتی است که زلزله به شهرها و جان افراد وارد می کند. اما خطر نشت گاز پس از زلزله نیز یکی از نگرانی هایی است که همه باید به آن توجه کنند. نشت گاز پس از زلزله می تواند آتش سوزی های گسترده و حتی انفجارهای مهیب را به دنبال داشته باشد. نشت گاز پس از زلزله می تواند علاوه بر خساراتی که زلزله وارد کرده خسارات ثانویه و حتی بیشتری را در پی داشته باشد.

آتش سوزی پس از زلزله ژاپن

چگونگی رخداد نشت گاز پس از وقوع زلزله

خطوط لوله ی اصلی و فرعی انتقال دهنده ی گاز در سرتاسر ساختمان ها و بناها منتقل شده و در خطر سقوط آوار در زمان زلزله قرار دارند. ریزش و سقوط هرگونه آوار بر روی این خطوط سبب تغییر محور و خرابی این لوله ها می شود و می تواند نشت گاز را به دنبال داشته باشد. در این صورت مقدار زیادی از گاز در مجاورت اکسیژن قرار گرفته و با مقدار اندکی گرما (شعله کوچک یا جرقه و غیره) مشتعل شده و آتش سوزی رخ می دهد. همچنین در زمانی که نشت گاز بسیار گسترده و با غلظت بالا باشد، وقوع انفجار نیز حتمی خواهد بود. این مساله می تواند خسارت های بیشتری را به وجود بیاورد.

به منظور جلوگیری از نشت گاز و به تبع آن آتش سوزی و انفجار پس از زلزله، باید دستورالعمل ها و نکات ایمنی را پیش از وقوع زلزله اجرا کنیم، چرا که در زمان زلزله و پس از آن بسیاری از افراد نمی توانند عکس العمل لازم را در برابر خطرات ناشی از زلزله داشته باشند.

استفاده از شیر حساس به زلزله (شیر قطع کننده جریان گاز در زمان زلزله) راهکاری ایمن در جهت جلوگیری از نشت گاز پس از وقوع زلزله های مخرب است. برای مطالعه ی نحوه ی عملکرد شیر ضد زلزله گاز  می توانید با لمس لینک آبی رنگ، اطلاعات بیشتری را به دست آورید. 

موضوع مورد بررسی ما در این نوشته، معیارهای انتخاب شیر حساس به زلزله براساس سیستم گازرسانی محل سکونت شما می باشد که در ادامه به توضیح ۶ مورد از این معیارها پرداخته ایم.

معیارهای انتخاب شیر حساس به زلزله

در انتخاب شیر حساس به زلزله باید مؤلفه های گوناگونی را مد نظر قرار دهید و پس از مشورت با کارشناسان فروش این شیرها، اقدام به خرید و نصب این شیرها در مسیر سیستم گازرسانی محل سکونت خود کنید. 

• سایز شیر حساس به زلزله: برای انتخاب سایز شیر حساس به زلزله، ابتدا باید سایز لوله ای را که قرار است، شیر را بر روی آن ببندید، به طور دقیق اندازه گیری و مشخص کنید. توصیه اکید بر این است که حتما سایز شیر و لوله با یکدیگر همخوانی داشته باشند. در صورت انتخاب درست سایز شیر، کاهش مقدار حجم مصرف برای تجهیزات گازسوزی که بعد از شیر وجود دارند، ایجاد نخواهد شد. سایز شیرهای حساس به زلزله ای که در بازار عرضه شده و در تأسیسات گازرسانی قرار می گیرند به صورت زیر می باشد:
• ۱
• ۱,۱٫۴
• ۱,۱٫۲
• ۲
• ۲,۱٫۲
• ۳
• ۴
• ۶
• ۸

این شیرها به صورت رزوه ای و فلنجی در بازار وجود دارد و پس از تعیین سایز باید مشخص کنید که از کدام یک از انواع  رزوه ای و مکانیکی استفاده می کنید.

۲- فشار گاز ورودی به شیر حساس به زلزله: اطلاع از این مؤلفه از اهمیت زیادی برخوردار است. انتخاب شیرهای حساس به زلزله باید متناسب با فشار گاز محل مورد نظر برای نصب شیر باشد. به طور معمول سه میزان فشار گاز در صنایع مختلف مورد استفاده می گیرد که با استفاده از آن می توانیم شیر مناسب را انتخاب کنیم.

• فشار گاز پایین برابر با ۱٫۴ پوند بوده و در سیستم های گرمایشی منازل مسکونی کاربرد دارد.
• فشار گاز متوسط (سطح میانه) برابر با ۳۰ پوند که در سوخت رسانی به سیستم موتورخانه ها و برخی صنایع مورد استفاده قرار می گیرد.
• فشار گاز بالا برابر با ۶۰ پوند که در خطوط لوله اصلی گاز و یا استگاه های فشار تقلیل گاز در مراکز صنعتی به کار می رود.

بنابراین با اطلاع از میزان فشار گاز می توان شیرهای حساس به زلزله ی متناسبی را انتخاب کرد.

۳- محل نصب شیر حساس به زلزله: شیرهای حساس به زلزله به لحاظ تعدد کنتورها در دو محل متفاوت نصب می شوند. در سیستم ها و ساختمان های چند کنتوری این شیرها را از خروجی رگولاتور (سر علمک) تا قبل از کلکتور نصب می کنند. اما در ساختمان ها و بناهای تک کنتوری شیر را یا مانند حالت قبل و یا بعد از کنتور نصب می کنند. نصب شیر حساس به زلزله باید به گونه ای باشد که در زمان وقوع زلزله، گازرسانی به کل مجموعه به یکباره قطع شود و هیچ گونه جریان گازی در هیچ یک از کنتورها وجود نداشته باشد.

۴- جهت ورود گاز به شیر حساس به زلزله: در صورتی که شیر را به صورت افقی بر روی خط لوله گاز ببندیم، جهت ورود گاز از چپ به راست و یا از راست به چپ خواهد بود. در صورتی که شیر حساس به زلزله را به صورت عمودی بر روی لوله نصب کنیم، جهت ورود گاز به شیر از بالا به پایین و یا از پایین به بالا خواهد بود. این نکته باید دقیقا توسط شما مشخص شود و در هنگام سفارش شیر باید این نکات را برای فروشنده مشخص کنید.

۵- مشخص کردن نوع شیر حساس به زلزله برحسب مکانیزم عملکرد: شیرهای حساس به زلزله را با توجه به نوع مکانیزم عملکردشان به دو نوع مکانیکی و الکتریکی دسته بندی می کنند.

شیرهای حساس به زلزله مکانیکی به صورت مکانیکی بسته می شود. درون محفظه ی این شیر یک گوی قرار دارد که در صورت وقوع زلزله هایی با حداقل بزرگی ۴ ریشتر، به حرکت در آمده و مسیر جریان گاز را مسدود می سازد.

شیرهای حساس به زلزله الکتریکی از امواج P زلزله برای شروع عملکرد خود استفاده می کند. این امواج بین ۱ دقیقه تا ۱۰ ثانیه پیش از وقوع زلزله در سطح زمین منتشر می شوند و اخطاری برای وقوع زلزله هستند که البته به میزان کمتری برای انسان محسوس می باشند. اما گیرنده های شیر حساس به زلزله الکتریکی این امواج را به خوبی حس می کنند و به این منظور طراحی شده اند و به محض حس کردن این امواج جریان گاز را به سرعت قطع می کنند.

۶- گواهی نامه شیر حساس به زلزله: طبق مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان، تجهیزات ایمنی از جمله شیرهای حساس به زلزله باید دارای استانداردهای ملی و یا استانداردهای معتبر بین المللی باشند.

استفاده از هر کدام از انواع شیرهای حساس به زلزله می تواند ارتقا دهنده ایمنی افراد و بناها پس از وقوع زلزله باشد. استفاده از هر کدام این شیرها مزایا و معایبی دارد که در ادامه به شرح آن ها پرداخته ایم.

شیر حساس به زلزله

مزایای استفاده از شیرهای حساس به زلزله مکانیکی

• قیمت مناسب و ارزان تر نسبت به شیرهای حساس به زلزله الکتریکی
• هزینه تعمیر و نگهداری بسیار کم
• طول عمر بالا
• نصب و راه اندازی ساده و آسان
• قابل استفاده برای تمامی فشارهای گاز طبیعی
• عدم نیاز به نیروی برق

معایب استفاده از شیرهای حساس به زلزله مکانیکی

• استفاده از این شیرها با معایب خاصی همراه نیست اما نصب آن ها باید با دقت و حساسیت بالا همراه باشد تا شیر به کامل و صد در صد تراز باشد.

مزایای استفاده از شیر حساس به زلزله الکتریکی

• این شیرها به دلیل داشتن سنسورهای الکتریکی دقت زیادی در تشخیص لرزش های حاصل از زلزله دارند و قدرت تشخیص امواج P زلزله دارند که پیش از وقوع زلزله اصلی منتشر می شوند.
• می توان بر روی این شیرها سیم کارت نصب کرد تا شیر در صورت لزوم و در مواقع حساس با کاربر در ارتباط باشد.
• اطلاعات مربوط بر زلزله می توانند بر روی کارت حافظه ای ن شیرها ثبت و ضبط شوند.
• در نصب و بستن این شیرها بر روی لوله نیازی به تراز بستن شیر نخواهد بود.

معایب استفاده از شیر حساس به زلزله الکتریکی

• قیمت بالاتر نسبت به شیرهای مکانیکی حساس به زلزله
• نیاز به سیم کشی و جریان دائمی برق
• نیاز به نگهداری و مراقبت های پی در پی توسط کارشناس ها و افراد آموزش دیده
• نصب و راه اندازی سخت تر نسبت به انواع مکانیکی
• تعویض باتری پشتیبان به صورت دوره ای و هر چند سال یکبار